પ્રારંભિક જીવન
આંબેડકરનો જન્મ 14 એપ્રિલ 1891ના રોજ મહુ (હવે સત્તાવાર રીતે ડૉ. આંબેડકર નગર તરીકે ઓળખાય છે) (હવે મધ્ય પ્રદેશમાં) ના નગર અને લશ્કરી છાવણીમાં થયો હતો.[15] તેઓ સુબેદારનો હોદ્દો ધરાવતા સૈન્ય અધિકારી રામજી માલોજી સકપાલ અને લક્ષ્મણ મુરબાડકરની પુત્રી ભીમાબાઈ સકપાલના 14મા અને છેલ્લા સંતાન હતા.[16] તેમનો પરિવાર મરાઠી પૃષ્ઠભૂમિનો હતો જે આધુનિક મહારાષ્ટ્રના રત્નાગીરી જિલ્લાના અંબાડાવે (મંડનગઢ તાલુકો) નગરનો હતો. આંબેડકરનો જન્મ એક મહાર (દલિત) જાતિમાં થયો હતો, જેમને અસ્પૃશ્ય તરીકે ગણવામાં આવતા હતા અને સામાજિક-આર્થિક ભેદભાવનો ભોગ બનતા હતા.[17] આંબેડકરના પૂર્વજોએ લાંબા સમય સુધી બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સેના માટે કામ કર્યું હતું અને તેમના પિતાએ મહુ કેન્ટોનમેન્ટમાં બ્રિટિશ ઈન્ડિયન આર્મીમાં સેવા આપી હતી.[18] તેઓ શાળામાં ભણતા હોવા છતાં, આંબેડકર અને અન્ય અસ્પૃશ્ય બાળકો અલગ-અલગ હતા અને શિક્ષકો દ્વારા તેમને ઓછું ધ્યાન અથવા મદદ આપવામાં આવતી હતી. તેમને વર્ગની અંદર બેસવા દેવામાં આવ્યા ન હતા. જ્યારે તેમને પાણી પીવાની જરૂર હતી, ત્યારે ઉચ્ચ જાતિના કોઈને તે પાણી ઊંચાઈથી રેડવું પડતું હતું કારણ કે તેમને પાણી અથવા તેમાં રહેલા વાસણને સ્પર્શ કરવાની મંજૂરી ન હતી. આ કાર્ય સામાન્ય રીતે યુવાન આંબેડકર માટે શાળાના પટાવાળા દ્વારા કરવામાં આવતું હતું, અને જો પટાવાળા ઉપલબ્ધ ન હોય તો તેને પાણી વિના જવું પડતું હતું; તેમણે પછીથી તેમના લખાણોમાં પરિસ્થિતિનું વર્ણન “નો પ્યુન, નો વોટર” તરીકે કર્યું.[19] તેને બંદૂકની કોથળી પર બેસવાની જરૂર હતી જે તેણે પોતાની સાથે ઘરે લઈ જવાની હતી.[20]
રામજી સકપાલ 1894માં નિવૃત્ત થયા અને પરિવાર બે વર્ષ પછી સતારામાં રહેવા ગયો. તેમના પગલાના થોડા સમય પછી, આંબેડકરની માતાનું અવસાન થયું. બાળકોની સંભાળ તેમની કાકી દ્વારા કરવામાં આવી હતી અને તેઓ મુશ્કેલ સંજોગોમાં જીવતા હતા. આંબેડકરોના ત્રણ પુત્રો – બલરામ, આનંદરાવ અને ભીમરાવ – અને બે પુત્રીઓ – મંજુલા અને તુલસા – તેઓમાંથી બચી ગયા. તેમના ભાઈઓ અને બહેનોમાંથી માત્ર આંબેડકરે જ તેમની પરીક્ષાઓ પાસ કરી અને હાઈસ્કૂલમાં ગયા. તેમની મૂળ અટક સકપાલ હતી પરંતુ તેમના પિતાએ શાળામાં તેમનું નામ અંબાદવેકર તરીકે નોંધાવ્યું હતું, એટલે કે તેઓ રત્નાગીરી જિલ્લાના તેમના મૂળ ગામ ‘અંબાદવે’માંથી આવે છે.[21][22][23][24] તેમના મરાઠી બ્રાહ્મણ શિક્ષક, કૃષ્ણજી કેશવ આંબેડકરે, શાળાના રેકોર્ડમાં તેમની અટક ‘અંબાદવેકર’ થી બદલીને તેમની પોતાની અટક ‘આંબેડકર’ કરી હતી.[25][26][27][28][29]
Author: admin
Chief Editor: Manilal B.Par Hindustan Lokshakti ka parcha RNI No.DD/Mul/2001/5253 O : G 6, Maruti Apartment Tin Batti Nani Daman 396210 Mobile 6351250966/9725143877
